دیسکهای بین مهره‌ای
به علت اینکه بین مهره‌ها یک بالشتک قابل ارتجاع یا همان دیسک قرار دارد، ستون مهره‌ها توانایی خم و صاف شدن، خم شدن جانبی و چرخش به طرفین را دارا می‌باشد. هر دیسک دارای ساختمان پهن و صافی می‌باشد که در وسط آن ماده ژله مانند به نام هسته دیسک(نوکلئوس) و در اطراف آن نیز رشته‌های لیفی به نام آنولوس قرار دارد .درحقیقت هسته بخش مرکزی و آنولوس قسمت محیطی دیسک را تشکیل می‌دهد.از وظایف مهم هر دیسک که بین دو مهره قرار می‌گیرد، جذب انرژی جهت کاهش فشار به ستون فقرات می‌باشد.دیسک‌ها در برابر فشارهای شدید آسیب پذیر بوده و این صدمه می‌تواند در هر دو بخش محیطی و مرکزی ایجاد گردد.
سطوح مفصلی مهره‌ها
مهره‌ها توسط مفصلهای کوچکی به یکدیگر متصل می‌شوند. این مفصلها بر اثر فشار یا ساییدگی آسیب می‌بینند و ممکن است بر روی آن قسمت‌های صدمه دیده استخوان مهره دچار تورم شده و باعث شود که بر روی اعصاب اطرافش فشار وارد آید .
سیر تحولی ساختار ستون فقرات در جانوران
جانوران دو گروه هستند: بی‌مهرگان (Invertebrate) و طنابداران (Chordata). طنابدارن خود شامل ۲ گروه هستند: طنابداران اولیه و طنابداران عالی یا مهره‌داران (Vertebrate).
ستون فقرات در طنابدارن اولیه : نوتوکورد یک میله اسکلتی اولیه‌است که در سطح پشتی طنابداران اولیه ظاهر شده و از صفحات پهن شده‌ای تشکیل شده‌است که شامل سلومهای بزرگ است. این سلوم ترشحات ژلاتینی تولید می‌کنند که همانند غلافی در اطراف این سلومها قرار می‌گیرند و نوتوکورد حالت مقاوم پیدا می‌کند. به این ترتیب نوتوکورد به صورت میله باریک، انعطاف پذیر، نرم و مقاومی است که در قسمت پشتی جانور کشیده شده و شکل ابتدایی ستون فقرات را ایجاد می‌کند.
ستون فقرات در ماهیها : نوتوکورد در مهره‌داران جای خود را به ستون فقرات غضروفی یا استخوانی می‌دهد. ستون فقرات که در ماهیهای غضروفی از جنس غضروف و در ماهیهای استخوانی از جنس استخوان است از مهره تشکیل شده‌است. هر مهره دارای یک جسم مهره‌ای است. در سطح پشتی هر مهره یک کمان عصبی دیده می‌شود. هر جسم مهره‌ای از ۴ قطعه ساخته شده‌است که قطعات فوقانی کمانهای عصبی را ایجاد می‌کند. و قطعات پایین حامل دو جفت زایده هستند که دنده‌ها را ایجاد می‌کنند.
ستون فقرات در دوزیستان : در دوزیستان ستون فقرات از مهره‌های جدا از هم تشکیل شده‌اند. مناطق مختلف در ستون مهره‌هایشان متمایز شده‌است. شامل مهره‌های گردن، پشت، ناحیه کمری، ناحیه خاجی و ناحیه دمی. در ناحیه گردن فقط یک مهره به نام "اطلس" وجود دارد.
ستون فقرات در خزندگان و پرندگان : در خزندگان، اسکلت طرح عمومی مشابه دوزیستان را دارد. ناحیه گردن توسعه یافته و دارای دو تا مهره گردن به نام اطلس و آسه‌است. اتصال مهره‌های ستون فقرات طوری است که بتواند وزن سنگین جانور را تحمل کند. در پرندگان، ساختار ستون فقرات نسبت به خزندگان تغییر زیادی نکرده‌است.
ستون فقرات درپستانداران : در پستاندارن به خصوص انسان، ستون فقرات بسیار تحول یافته‌است. که شامل ۷ مهره گردنی ، ۱۲ مهره پشتی ، ۵ مهره کمری، یک استخوان دنبالچه و یک استخوان خاجی شده‌است.
شبکه اعصاب
سیستم عصبی را می‌توان به نحوی به شبکه تلفن‌ها تشبیه نمود زیرا از طریق آنها، پیغام عصبی از مغز به سراسر بدن متصل شده و از همین طریق نیز به مغز بر می‌گردد. پیغامهایی که از مغز به سمت پایین می‌آیند باعث می‌شوند که عضلات منقبض شده و در نتیجه بر روی حرکاتی از بدن همچون راه رفتن، کنترل صورت گیرد. پیغامهایی که از پایین به بالا و به سمت مغز می‌روند حامل حس‌هایی مانند لمس و درد می‌باشند.
نخاع
یک دسته از بافت عصبی که اصطلاحاً به آن طناب نخاعی گفته می‌شود، از طریق مجرا یا کانالی که در داخل مهره‌ها وجود دارد، از مغز به سمت پایین می‌آید. ریشه‌های عصبی از طناب نخاعی خارج شده و مسافتی کوتاه در کانال را طی می‌کنند، سپس از هر سمت مهره (چپ و راست) یک عصب خارج می‌شود تا قسمت مربوط به خودش (تنه، دستها و یا پاها) را عصب رسانی کند .
بهداشت
برای بهداشت ستون مهره‌ها بهتر است هنگام راه رفتن و نشستن، مهره‌ها درست و صاف بر یکدیگر سوار باشند و قوز نکنیم و اگر عادت قوز کردن داریم، آن را ترک کنیم. اندام صاف و خم نشده، نقش بسیار زیادی در زیبایی، حس اقتدار و اعتماد به نفس دارد .ورزشهای کششی، یوگا و شنا نیز پیشنهاد می‌شود.
آسیبهای پشت
چون طناب نخاعی حامل پیغامهای حسی و حرکتی بدن است در صورت آسیب رسیدن به آن، این ارتباط ممکن است صدمه دیده و می‌تواند منجر به از دست دادن یا تغییر حس، ایجاد درد و ضعف حرکتی شود. این همان اتفاقی است که به‌دنبال یک تصادف شدید بروز کرده و منجر به فلج شدن افراد می‌گردد. تعداد اندامهایی که در این موارد فلج می‌شوند بستگی به محل آسیب طناب نخاعی دارد. اگر صدمه به طناب نخاعی در ناحیه گردن رخ دهد، فلج و از دست دادن حس می‌تواند هم در دستها و هم در پاها ایجاد شود. با اینحال اگر آسیب در طناب نخاعی در قسمت‌های پایین تر سینه‌ای یا کمری رخ دهد (در زیر سطح بازوها)، فقط عضلات پاها دچار مشکل خواهند شد. در اکثر مشکلات پشت بدن، اعصابی که از طناب نخاعی خارج می‌شوند آسیب می‌بینند اما خود طناب نخاعی معمولاً کمتر آسیب می‌بینند. در اثر صدمات مستقیم به لیگامان‌ها، تاندون‌ها، مفصلها و سایر ساختمانهایی که در مهره یا اطراف آن قرار دارد، درد می‌تواند فقط در همان قسمت پشت ایجاد گردد، اما به علت اینکه همان اعصابی که این بافتها را عصب رسانی می‌کنند همچنین پاها را نیز از نظر عصبی تغذیه می‌نمایند، بیماران ممکن است در پاهایشان هم درد ایجاد شود و آنها اینطور فکر کنند که مشکل اصلی درپاها است، در حالیکه علت اصلی را باید در مهره‌های کمری جستجو نمود .
بعلاوه، ممکن است فشار وارد آمده بر روی اعصاب، همچنین تولید درد، تغییر در حس و ضعف عضلات پاها نماید . واضح است که پشت انسان دارای ساختمان پیچیده‌ای است. وقتی صدمه‌ای وارد می‌شود، به دلایل مختلفی پشت درد می‌تواند رخ دهد. خوشبختانه اکثر حملات پشت درد یا کمر درد، بدون اینکه نیازی به بررسی‌های بیشتری باشد، بهبود می‌یابند. بنابراین بطور کلی برای پیدا کردن علت واقعی بروز کمردرد حاد، نیازی به انجام آزمایشها و بررسی‌های پیچیده وجود ندارد. با اینحال وقتی علایم خیلی شدید بوده و به مدت زیادی (بیش از شش هفته) طول بکشند، پیدا کردن علت بروز آنها اهمیت ویژه‌ای دارد. اما در بعضي از ضربات شديد به كمر دچار درد شديدى بوده اما اين درد بعد از گذشت حتى ١ سال ادامه دارد كه از ستون فقرات نيست بلكه از توازنى است كه بين ماهيچه هاي پشتى ايجاد شده است .براى درمان اين درد بايستى از ورزش هاى مفيد با كمك گرفتن از پزشك انجام شود.
مهره (استخوان‌شناسی)
هر مهره قسمتی از ستون مهره ها بوده که تعداد آنها در افراد طبیعی نابالغ، ۳۳ عدد است. اندازه و شکل آنها در نواحی مختلف ستون مهره‌ها متفاوت است. به عنوان مثال مهره‌های ناحیه کمر به علت تحمل فشار بیشتر، نسبت به مهره‌های گردنی بزرگتر بوده، ولی سوراخ مهره‌ای کوچکتری درمقایسه با مهره‌های ناحیه گردنی دارند.
دو مهره آخر ستون فقرات، خاجی و دنبالچه نام دارد. استخوان خاجی به دو استخوان بی نام (هیپ) متصل می‌شود. از اتصال سطح مفصلی استخوان خاجی با سطوح مفصلی استخوان‌های بی نام، مفصل خاجی خاصره‌ای (ساکروایلیاک) در هر طرف ایجاد می‌گردد. این مفصل در انتقال وزن سر و گردن و تنه به کمربند لگنی که درنهایت به اندام تحتانی منتقل می‌شود، نقش دارد.
ترتیب مهره ها
در انسان ترتیب مهره‌ها در ستون فقرات یک فرد طبیعی نابالغ شامل موارد زیر است:
هفت مهره گردنی ( مهره های گردنی )
دوازده مهره سینه‌ای
پنج مهره کمری
پنج مهره خاجی
چهار مهره دنبالچه‌ای
در بزرگسالان پنج مهره خاجی به یک استخوان خاجی (ساکروم) و چهار مهره دنبالچه‌ای به یک استخوان دنبالچه (کوکسیکس) تبدیل می‌شوند.
اجزای یک مهره
هر مهره از دو قسمت تشکیل می‌گردد (به جز مهره اول و دوم گردنی یعنی اطلس و آکسیس):
بخش جلویی بنام جسم مهره (تنه مهره) که به انگیسی Body می‌گویند.
بخش پشتی (خلفی) بنام قوس مهره‌ای
از اتصال دو انتهای قوس مهره‌ای به جسم مهره، سوراخ مهره‌ای ایجاد می‌شود. سوراخ‌های مهره‌ای در طول ستون فقرات همراه با رباط‌های زرد، مجرای مهره‌ای یا مجرای نخاعی را می‌سازند که طناب نخاعی در آن جای می‌گیرد. رباط زرد (فلاوم) که رباط میان تیغه‌ای نامیده می‌شود، در اتصال تیغه‌ها (لامیناها)ی قوس مهره‌ها در یک طرف نقش دارند.
جسم مهره
جسم مهره یک توده استوانه‌ای است که قسمت جلویی (قدامی) مهره را تشکیل می‌دهد. دیسکهای بین مهره‌ای در ستون فقرات به صورت صفحه‌ای بر روی جسم مهره‌ها قرار می‌گیرند که مهمترین وظیفه آنها، تحمل وزن و کاهش شدت ضربات وارده به ستون مهره‌ها است.
قوس مهره ای
قوس مهره‌ای، قسمت پشتی (خلفی) مهره را تشکیل می‌دهد که شامل دو نیم قوس است. یک قوس مهره‌ای دارای دو پایه (پدیکول) و همچنین دو تیغه (لامینا) است که پایه در جلو و تیغه در عقب قرار دارد.
هر قوس مهره‌ای دارای هفت زائده‌است که عبارتنداز:
یک زائده خاری که از اتصال دو تیغه قوس مهره‌ای در عقب ایجاد می‌گردد.
دو زائده عرضی
دو زائده مفصلی فوقانی
دو زائده مفصلی تحتانی
در قسمت بالا و زیر هر پایه (Pedicle) یک بریدگی قراردارد. بریدگی‌های فوقانی و تحتانی هر دو مهره‌ای که روی یکدیگر قرارمی گیرند، سوراخ بین مهره‌ای را می‌سازند که محل خروج یا ورود عصب نخاعی و عروق خونی است.
مغز
مغز یکی از حسّاس‌ترین و پیچیده‌ترین اعضای بدن در همه مهره‌داران و بیشتر بی‌مهرگان است که در برخی گونه‌ها ۲ درصد از وزن بدن جان‌دار را تشکیل می‌دهد. در انسان تا بیش از ۳۰ درصد کالری (انرژی) روزانه را مصرف می‌کند و بیشتر انرژی خود را از کربوهیدراتها (گلوکز خون) جذب می‌کند و این سوخت را سریع می‌سوزاند حتّی زمانیکه شخص در خواب است، مغز بیشتر از هر عضوی از بدن اکسیژن مصرف می‌کند. به نارسایی مغزی ایسکمی مغزی می‌گویند.مغز در همه‌ی مهره‌داران و بیشتر بی مهرگان مرکز دستگاه عصبی است. تنها شماری از بی مهرگان مانند اسفنج دریایی، عروس دریایی، آب‌دزدک دریایی بالغ و ستاره دریایی مغز ندارند، هرچند دارای بافت عصبی پراکنده‌ای هستند. مغز در سر و معمولاً نزدیک اندام‌های حسی نخستین مانند بینایی٬ بویایی٬ چشایی و شنوایی قرار دارد. مغز مهره داران پیچیده‌ترین اندام بدنشان است. برآورد شده که درانسان معمولی قشر مغز دارای ۱۵-۳۳ بیلیون یاخته‌ی عصبی یا نورون است که هر کدام با سیناپس به چندین هزار یاخته عصبی دیگر متصل است. این یاخته‌ها بوسیله‌ی رشته‌های پروتوپلاسم بلندی که آسه یا آکسون نام دارد با دیگر یاخته‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. آکسون‌ها دنباله‌ای از ضربان‌های سیگنالی را که پتانسیل عمل نام دارند تا دورترین نقاط مغز یا یاخته‌های دریافت کننده ویژه‌ی هدف در بدن حمل می‌کنند.
از دید فیزیولوژی و تکاملی زیستی، کار مغز کنترل متمرکز بر روی سایر اندام‌های بدن است. مغز با تولید الگوهای فعالیت ماهیچه‌ها یا با هدایت مواد شیمیایی تراوشی که هورمون نام دارند، بدن را کنترل می‌کند. این کنترل متمرکز سبب پاسخ سریع و هماهنگ به تغییرات محیط می‌شود. برخی انواع پایه‌ای از پاسخ مانند بازتاب یا رفلکس عصبی می‌تواند توسط طناب نخاعی یا گره‌ها ایجاد شود، اما کنترل پیچیده و هدفمند بر رفتارها بر پایه‌ی حس‌های ورودی پیچیده نیازمند توانایی یکپارچه سازی اطلاعات یک مغز متمرکز است.
از نظر فلسفی آن‌چه که مغز را متمایز از بقیه اندام‌ها می‌کند٬ ایجاد ارتباط فیزیکی بین بدن و ذهن است. امروزه دانسته‌های دقیقی در مورد کار هریک از سلول‌های مغز وجود دارد اما درک همکاری همزمان و روش عمل میلیون‌ها سلول مغزی با هم هنوز نیاز به مطالعه دارد.
آناتومی
شکل و اندازه مغز در جانوران مختلف بسیار گوناگون و یافتن ویژگی‌های یکسان در آنها نیز دشوار است.با این حال، تعدادی از اصول معماری مغزی در طیف گسترده‌ای از گونه‌ها به شکل برابر وجود دارد و حتی برخی از جنبه‌های ساختاری مغز تقریباً در تمام طیف‌های گونه‌های جانوری مشترک می‌باشد.شاید بهترین راه برای مطالعه مغز٬ روش مشاهده مستقیم باشد٬ هرچند امروزه بسیاری تکنیک‌های نوین نیز به خدمت گرفته می‌شود. از آنجاکه بافت مغز٬ بافتی نرم است در ابتدا باید درون الکل و ماده فیکساتور یا ثبات قرار گیرد و پس از آماده شدن بافت٬ می‌توان آنرا به برش‌های عرضی برای مشاهده آماده نمود. در اولین نگاه می‌توان دو لایه جدا از هم را مشاهده نمود. بافتی تیره که با نام ماده خاکستری شناخته می‌شود و نیز بافتی با رنگ روشن که به آن ماده سفید می‌گویند. اطلاعات بیشتر را می‌توان توسط رنگ‌آمیزی برش‌هایی از بافت مغز با انواع مختلف مواد شیمیایی به دست آورده و با میکروسکوپ قادر به مشاهده محل‌های اتصال درونی در ریزساختارهای مغزی خواهیم بود.
ساختار
مغز مهمترین بخش دستگاه عصبی مرکزی است و در تمامی جانداران از یاخته عصبی یا نورون و یاخته گلیال یا نوروگلیا تشکیل شده است. سلول‌های گلیال انواع گوناگونی داشته و انجام تعدادی از عملکردهای مهم ازجمله پشتیبانی ساختاری، پشتیبانی متابولیک یا سوخت‌وساز یاخته، عایق و همچنین هدایت را به عهده دارند. نورونها، اما، معمولاً مهمترین یاخته‌های در مغز انگاشته می‌شوند. ویژگی یگانه یاخته عصبی در ایجاد و انتقال پیام به دورترین نقاط بدن است.
در انسان از بخشهای مختلفی مانند مخ، تالاموس، هیپوتالاموس، پل مغزی، بطنهای مغز، ساقه مغز، بادامه مغز، عقده‌های قاعده‌ای تشکیل شده است.
سیستم بطنی
درون مغز چهار بطن وجود دارد که به نام‌های بطن چپ، بطن راست (هردو جانبی) و بطنهای سوم و چهارم شناخته می‌شوند.
دو بطن راست و چپ از راه سوراخ بین بطنی(Monro foramen) به داخل بطن سوم مرتبط بوده و بطنهای سوم و چهارم هم توسط مجرای سیلویوس(Aqueduct of Sylvius) به هم راه دارند.
خون رسانی مغزی
شاخه قوس آئورت با انشعابات خود به شریان کاروتید مشترک چپ تقسیم شده و انشعاب دیگری از آن به نام شریان کاروتید مشترک داخلی (شریان تغذیه کننده مغز) ایجاد می‌شود که تبدیل به سه شاخه اصلی: شریان افتالمیک _ شریان مغزی میانی _ شریان مغزی قدامی می‌شود. شریان مغزی میانی مهم ترین شریان تغذیه کننده نیمکره‌های مخ می‌باشد و در سطح خارجی نیمکره‌های مخ پخش می‌گردد. شاخه‌هایی از این شریان به قسمت‌های عمقی مخ و از آن جمله کپسول داخلی رفته و شریان هموراژی مغزی را تشکیل می‌دهد که انسداد یا پارگی آن باعث سکته مغزی (بر اثر خونریزی مغزی) می‌شود. شریان مغزی قدامی نیز قسمت‌های قدامی مغز را تغذیه می‌کند.
آسیب‌شناسی
مغز نسبت به آسیبها بسیار حساس است ونورونها نمی‌توانند بیش از پنج دقیقه در برابر ایسکمی مقاومت کنند. نورونها در انسان بالغ قادر به تکثیر سلولی نیستند.جراحی مغز و اعصاب یک عمل فوق تخصصی جراحی است که با اعمال جراحی روی دستگاه عصبی بدن پاره‌ای از آسیبهای مغز و اعصاب را می‌تواند بهبود بخشیده و یا از ادامه روند آسیب جلوگیری نماید.
بیماریهای التهابی در مغز: شامل مننژیت، آنسفالیت
بیماریهای وابسته به خونرسانی مغز: شامل سکته مغزی، حمله ایسکمیک گذرا، خونریزی
هیپرتنسیون اندوکرانیک یا افزایش فشار داخل مغز
هیدروسفالی: در دو نوع ارتباطی و غیر مرتبط
انواع تومور مغزی
صرع و دمانس
پارکینسون و بیماری هانتینگتون
از بین رفتن بافت میلین، بیماریهای مادرزادی و ضربه از دیگر آسیبهای مختلف مغز هستند.
پژوهشگران دانشگاه پزشکی شیکاگو با بررسی عادت غذایی ۶۰۰۰ نفر دریافتند که آن دسته از افرادی که دچار مشکلات فراموشی و نظایر آن نیستند، در عادت غذایی خود غذاهای سرشار از ویتامین ای گنجانده‌اند. ویتامین ای، رادیکال‌های آزاد را که گمان می‌رود می‌توانند به سلول‌های مغز آسیب برسانند، مهار می‌کند.
keywords : دانلودیوم،سایت دانلودیوم،مقالات دانلودیوم
به علت اینکه بین مهره‌ها یک بالشتک قابل ارتجاع یا همان دیسک قرار دارد، ستون مهره‌ها توانایی خم و صاف شدن، خم شدن جانبی و چرخش به طرفین را دارا می‌باشد. هر دیسک دارای ساختمان پهن و صافی می‌باشد که در وسط آن ماده ژله مانند به نام هسته دیسک(نوکلئوس) و در اطراف آن نیز رشته‌های لیفی به نام آنولوس قرار دارد .درحقیقت هسته بخش مرکزی و آنولوس قسمت محیطی دیسک را تشکیل می‌دهد.از وظایف مهم هر دیسک که بین دو مهره قرار می‌گیرد، جذب انرژی جهت کاهش فشار به ستون فقرات می‌باشد.دیسک‌ها در برابر فشارهای شدید آسیب پذیر بوده و این صدمه می‌تواند در هر دو بخش محیطی و مرکزی ایجاد گردد.
سطوح مفصلی مهره‌ها
مهره‌ها توسط مفصلهای کوچکی به یکدیگر متصل می‌شوند. این مفصلها بر اثر فشار یا ساییدگی آسیب می‌بینند و ممکن است بر روی آن قسمت‌های صدمه دیده استخوان مهره دچار تورم شده و باعث شود که بر روی اعصاب اطرافش فشار وارد آید .
سیر تحولی ساختار ستون فقرات در جانوران
جانوران دو گروه هستند: بی‌مهرگان (Invertebrate) و طنابداران (Chordata). طنابدارن خود شامل ۲ گروه هستند: طنابداران اولیه و طنابداران عالی یا مهره‌داران (Vertebrate).
ستون فقرات در طنابدارن اولیه : نوتوکورد یک میله اسکلتی اولیه‌است که در سطح پشتی طنابداران اولیه ظاهر شده و از صفحات پهن شده‌ای تشکیل شده‌است که شامل سلومهای بزرگ است. این سلوم ترشحات ژلاتینی تولید می‌کنند که همانند غلافی در اطراف این سلومها قرار می‌گیرند و نوتوکورد حالت مقاوم پیدا می‌کند. به این ترتیب نوتوکورد به صورت میله باریک، انعطاف پذیر، نرم و مقاومی است که در قسمت پشتی جانور کشیده شده و شکل ابتدایی ستون فقرات را ایجاد می‌کند.
ستون فقرات در ماهیها : نوتوکورد در مهره‌داران جای خود را به ستون فقرات غضروفی یا استخوانی می‌دهد. ستون فقرات که در ماهیهای غضروفی از جنس غضروف و در ماهیهای استخوانی از جنس استخوان است از مهره تشکیل شده‌است. هر مهره دارای یک جسم مهره‌ای است. در سطح پشتی هر مهره یک کمان عصبی دیده می‌شود. هر جسم مهره‌ای از ۴ قطعه ساخته شده‌است که قطعات فوقانی کمانهای عصبی را ایجاد می‌کند. و قطعات پایین حامل دو جفت زایده هستند که دنده‌ها را ایجاد می‌کنند.
ستون فقرات در دوزیستان : در دوزیستان ستون فقرات از مهره‌های جدا از هم تشکیل شده‌اند. مناطق مختلف در ستون مهره‌هایشان متمایز شده‌است. شامل مهره‌های گردن، پشت، ناحیه کمری، ناحیه خاجی و ناحیه دمی. در ناحیه گردن فقط یک مهره به نام "اطلس" وجود دارد.
ستون فقرات در خزندگان و پرندگان : در خزندگان، اسکلت طرح عمومی مشابه دوزیستان را دارد. ناحیه گردن توسعه یافته و دارای دو تا مهره گردن به نام اطلس و آسه‌است. اتصال مهره‌های ستون فقرات طوری است که بتواند وزن سنگین جانور را تحمل کند. در پرندگان، ساختار ستون فقرات نسبت به خزندگان تغییر زیادی نکرده‌است.
ستون فقرات درپستانداران : در پستاندارن به خصوص انسان، ستون فقرات بسیار تحول یافته‌است. که شامل ۷ مهره گردنی ، ۱۲ مهره پشتی ، ۵ مهره کمری، یک استخوان دنبالچه و یک استخوان خاجی شده‌است.
شبکه اعصاب
سیستم عصبی را می‌توان به نحوی به شبکه تلفن‌ها تشبیه نمود زیرا از طریق آنها، پیغام عصبی از مغز به سراسر بدن متصل شده و از همین طریق نیز به مغز بر می‌گردد. پیغامهایی که از مغز به سمت پایین می‌آیند باعث می‌شوند که عضلات منقبض شده و در نتیجه بر روی حرکاتی از بدن همچون راه رفتن، کنترل صورت گیرد. پیغامهایی که از پایین به بالا و به سمت مغز می‌روند حامل حس‌هایی مانند لمس و درد می‌باشند.
نخاع
یک دسته از بافت عصبی که اصطلاحاً به آن طناب نخاعی گفته می‌شود، از طریق مجرا یا کانالی که در داخل مهره‌ها وجود دارد، از مغز به سمت پایین می‌آید. ریشه‌های عصبی از طناب نخاعی خارج شده و مسافتی کوتاه در کانال را طی می‌کنند، سپس از هر سمت مهره (چپ و راست) یک عصب خارج می‌شود تا قسمت مربوط به خودش (تنه، دستها و یا پاها) را عصب رسانی کند .
بهداشت
برای بهداشت ستون مهره‌ها بهتر است هنگام راه رفتن و نشستن، مهره‌ها درست و صاف بر یکدیگر سوار باشند و قوز نکنیم و اگر عادت قوز کردن داریم، آن را ترک کنیم. اندام صاف و خم نشده، نقش بسیار زیادی در زیبایی، حس اقتدار و اعتماد به نفس دارد .ورزشهای کششی، یوگا و شنا نیز پیشنهاد می‌شود.
آسیبهای پشت
چون طناب نخاعی حامل پیغامهای حسی و حرکتی بدن است در صورت آسیب رسیدن به آن، این ارتباط ممکن است صدمه دیده و می‌تواند منجر به از دست دادن یا تغییر حس، ایجاد درد و ضعف حرکتی شود. این همان اتفاقی است که به‌دنبال یک تصادف شدید بروز کرده و منجر به فلج شدن افراد می‌گردد. تعداد اندامهایی که در این موارد فلج می‌شوند بستگی به محل آسیب طناب نخاعی دارد. اگر صدمه به طناب نخاعی در ناحیه گردن رخ دهد، فلج و از دست دادن حس می‌تواند هم در دستها و هم در پاها ایجاد شود. با اینحال اگر آسیب در طناب نخاعی در قسمت‌های پایین تر سینه‌ای یا کمری رخ دهد (در زیر سطح بازوها)، فقط عضلات پاها دچار مشکل خواهند شد. در اکثر مشکلات پشت بدن، اعصابی که از طناب نخاعی خارج می‌شوند آسیب می‌بینند اما خود طناب نخاعی معمولاً کمتر آسیب می‌بینند. در اثر صدمات مستقیم به لیگامان‌ها، تاندون‌ها، مفصلها و سایر ساختمانهایی که در مهره یا اطراف آن قرار دارد، درد می‌تواند فقط در همان قسمت پشت ایجاد گردد، اما به علت اینکه همان اعصابی که این بافتها را عصب رسانی می‌کنند همچنین پاها را نیز از نظر عصبی تغذیه می‌نمایند، بیماران ممکن است در پاهایشان هم درد ایجاد شود و آنها اینطور فکر کنند که مشکل اصلی درپاها است، در حالیکه علت اصلی را باید در مهره‌های کمری جستجو نمود .
بعلاوه، ممکن است فشار وارد آمده بر روی اعصاب، همچنین تولید درد، تغییر در حس و ضعف عضلات پاها نماید . واضح است که پشت انسان دارای ساختمان پیچیده‌ای است. وقتی صدمه‌ای وارد می‌شود، به دلایل مختلفی پشت درد می‌تواند رخ دهد. خوشبختانه اکثر حملات پشت درد یا کمر درد، بدون اینکه نیازی به بررسی‌های بیشتری باشد، بهبود می‌یابند. بنابراین بطور کلی برای پیدا کردن علت واقعی بروز کمردرد حاد، نیازی به انجام آزمایشها و بررسی‌های پیچیده وجود ندارد. با اینحال وقتی علایم خیلی شدید بوده و به مدت زیادی (بیش از شش هفته) طول بکشند، پیدا کردن علت بروز آنها اهمیت ویژه‌ای دارد. اما در بعضي از ضربات شديد به كمر دچار درد شديدى بوده اما اين درد بعد از گذشت حتى ١ سال ادامه دارد كه از ستون فقرات نيست بلكه از توازنى است كه بين ماهيچه هاي پشتى ايجاد شده است .براى درمان اين درد بايستى از ورزش هاى مفيد با كمك گرفتن از پزشك انجام شود.
مهره (استخوان‌شناسی)
هر مهره قسمتی از ستون مهره ها بوده که تعداد آنها در افراد طبیعی نابالغ، ۳۳ عدد است. اندازه و شکل آنها در نواحی مختلف ستون مهره‌ها متفاوت است. به عنوان مثال مهره‌های ناحیه کمر به علت تحمل فشار بیشتر، نسبت به مهره‌های گردنی بزرگتر بوده، ولی سوراخ مهره‌ای کوچکتری درمقایسه با مهره‌های ناحیه گردنی دارند.
دو مهره آخر ستون فقرات، خاجی و دنبالچه نام دارد. استخوان خاجی به دو استخوان بی نام (هیپ) متصل می‌شود. از اتصال سطح مفصلی استخوان خاجی با سطوح مفصلی استخوان‌های بی نام، مفصل خاجی خاصره‌ای (ساکروایلیاک) در هر طرف ایجاد می‌گردد. این مفصل در انتقال وزن سر و گردن و تنه به کمربند لگنی که درنهایت به اندام تحتانی منتقل می‌شود، نقش دارد.
ترتیب مهره ها
در انسان ترتیب مهره‌ها در ستون فقرات یک فرد طبیعی نابالغ شامل موارد زیر است:
هفت مهره گردنی ( مهره های گردنی )
دوازده مهره سینه‌ای
پنج مهره کمری
پنج مهره خاجی
چهار مهره دنبالچه‌ای
در بزرگسالان پنج مهره خاجی به یک استخوان خاجی (ساکروم) و چهار مهره دنبالچه‌ای به یک استخوان دنبالچه (کوکسیکس) تبدیل می‌شوند.
اجزای یک مهره
هر مهره از دو قسمت تشکیل می‌گردد (به جز مهره اول و دوم گردنی یعنی اطلس و آکسیس):
بخش جلویی بنام جسم مهره (تنه مهره) که به انگیسی Body می‌گویند.
بخش پشتی (خلفی) بنام قوس مهره‌ای
از اتصال دو انتهای قوس مهره‌ای به جسم مهره، سوراخ مهره‌ای ایجاد می‌شود. سوراخ‌های مهره‌ای در طول ستون فقرات همراه با رباط‌های زرد، مجرای مهره‌ای یا مجرای نخاعی را می‌سازند که طناب نخاعی در آن جای می‌گیرد. رباط زرد (فلاوم) که رباط میان تیغه‌ای نامیده می‌شود، در اتصال تیغه‌ها (لامیناها)ی قوس مهره‌ها در یک طرف نقش دارند.
جسم مهره
جسم مهره یک توده استوانه‌ای است که قسمت جلویی (قدامی) مهره را تشکیل می‌دهد. دیسکهای بین مهره‌ای در ستون فقرات به صورت صفحه‌ای بر روی جسم مهره‌ها قرار می‌گیرند که مهمترین وظیفه آنها، تحمل وزن و کاهش شدت ضربات وارده به ستون مهره‌ها است.
قوس مهره ای
قوس مهره‌ای، قسمت پشتی (خلفی) مهره را تشکیل می‌دهد که شامل دو نیم قوس است. یک قوس مهره‌ای دارای دو پایه (پدیکول) و همچنین دو تیغه (لامینا) است که پایه در جلو و تیغه در عقب قرار دارد.
هر قوس مهره‌ای دارای هفت زائده‌است که عبارتنداز:
یک زائده خاری که از اتصال دو تیغه قوس مهره‌ای در عقب ایجاد می‌گردد.
دو زائده عرضی
دو زائده مفصلی فوقانی
دو زائده مفصلی تحتانی
در قسمت بالا و زیر هر پایه (Pedicle) یک بریدگی قراردارد. بریدگی‌های فوقانی و تحتانی هر دو مهره‌ای که روی یکدیگر قرارمی گیرند، سوراخ بین مهره‌ای را می‌سازند که محل خروج یا ورود عصب نخاعی و عروق خونی است.
مغز
مغز یکی از حسّاس‌ترین و پیچیده‌ترین اعضای بدن در همه مهره‌داران و بیشتر بی‌مهرگان است که در برخی گونه‌ها ۲ درصد از وزن بدن جان‌دار را تشکیل می‌دهد. در انسان تا بیش از ۳۰ درصد کالری (انرژی) روزانه را مصرف می‌کند و بیشتر انرژی خود را از کربوهیدراتها (گلوکز خون) جذب می‌کند و این سوخت را سریع می‌سوزاند حتّی زمانیکه شخص در خواب است، مغز بیشتر از هر عضوی از بدن اکسیژن مصرف می‌کند. به نارسایی مغزی ایسکمی مغزی می‌گویند.مغز در همه‌ی مهره‌داران و بیشتر بی مهرگان مرکز دستگاه عصبی است. تنها شماری از بی مهرگان مانند اسفنج دریایی، عروس دریایی، آب‌دزدک دریایی بالغ و ستاره دریایی مغز ندارند، هرچند دارای بافت عصبی پراکنده‌ای هستند. مغز در سر و معمولاً نزدیک اندام‌های حسی نخستین مانند بینایی٬ بویایی٬ چشایی و شنوایی قرار دارد. مغز مهره داران پیچیده‌ترین اندام بدنشان است. برآورد شده که درانسان معمولی قشر مغز دارای ۱۵-۳۳ بیلیون یاخته‌ی عصبی یا نورون است که هر کدام با سیناپس به چندین هزار یاخته عصبی دیگر متصل است. این یاخته‌ها بوسیله‌ی رشته‌های پروتوپلاسم بلندی که آسه یا آکسون نام دارد با دیگر یاخته‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. آکسون‌ها دنباله‌ای از ضربان‌های سیگنالی را که پتانسیل عمل نام دارند تا دورترین نقاط مغز یا یاخته‌های دریافت کننده ویژه‌ی هدف در بدن حمل می‌کنند.
از دید فیزیولوژی و تکاملی زیستی، کار مغز کنترل متمرکز بر روی سایر اندام‌های بدن است. مغز با تولید الگوهای فعالیت ماهیچه‌ها یا با هدایت مواد شیمیایی تراوشی که هورمون نام دارند، بدن را کنترل می‌کند. این کنترل متمرکز سبب پاسخ سریع و هماهنگ به تغییرات محیط می‌شود. برخی انواع پایه‌ای از پاسخ مانند بازتاب یا رفلکس عصبی می‌تواند توسط طناب نخاعی یا گره‌ها ایجاد شود، اما کنترل پیچیده و هدفمند بر رفتارها بر پایه‌ی حس‌های ورودی پیچیده نیازمند توانایی یکپارچه سازی اطلاعات یک مغز متمرکز است.
از نظر فلسفی آن‌چه که مغز را متمایز از بقیه اندام‌ها می‌کند٬ ایجاد ارتباط فیزیکی بین بدن و ذهن است. امروزه دانسته‌های دقیقی در مورد کار هریک از سلول‌های مغز وجود دارد اما درک همکاری همزمان و روش عمل میلیون‌ها سلول مغزی با هم هنوز نیاز به مطالعه دارد.
آناتومی
شکل و اندازه مغز در جانوران مختلف بسیار گوناگون و یافتن ویژگی‌های یکسان در آنها نیز دشوار است.با این حال، تعدادی از اصول معماری مغزی در طیف گسترده‌ای از گونه‌ها به شکل برابر وجود دارد و حتی برخی از جنبه‌های ساختاری مغز تقریباً در تمام طیف‌های گونه‌های جانوری مشترک می‌باشد.شاید بهترین راه برای مطالعه مغز٬ روش مشاهده مستقیم باشد٬ هرچند امروزه بسیاری تکنیک‌های نوین نیز به خدمت گرفته می‌شود. از آنجاکه بافت مغز٬ بافتی نرم است در ابتدا باید درون الکل و ماده فیکساتور یا ثبات قرار گیرد و پس از آماده شدن بافت٬ می‌توان آنرا به برش‌های عرضی برای مشاهده آماده نمود. در اولین نگاه می‌توان دو لایه جدا از هم را مشاهده نمود. بافتی تیره که با نام ماده خاکستری شناخته می‌شود و نیز بافتی با رنگ روشن که به آن ماده سفید می‌گویند. اطلاعات بیشتر را می‌توان توسط رنگ‌آمیزی برش‌هایی از بافت مغز با انواع مختلف مواد شیمیایی به دست آورده و با میکروسکوپ قادر به مشاهده محل‌های اتصال درونی در ریزساختارهای مغزی خواهیم بود.
ساختار
مغز مهمترین بخش دستگاه عصبی مرکزی است و در تمامی جانداران از یاخته عصبی یا نورون و یاخته گلیال یا نوروگلیا تشکیل شده است. سلول‌های گلیال انواع گوناگونی داشته و انجام تعدادی از عملکردهای مهم ازجمله پشتیبانی ساختاری، پشتیبانی متابولیک یا سوخت‌وساز یاخته، عایق و همچنین هدایت را به عهده دارند. نورونها، اما، معمولاً مهمترین یاخته‌های در مغز انگاشته می‌شوند. ویژگی یگانه یاخته عصبی در ایجاد و انتقال پیام به دورترین نقاط بدن است.
در انسان از بخشهای مختلفی مانند مخ، تالاموس، هیپوتالاموس، پل مغزی، بطنهای مغز، ساقه مغز، بادامه مغز، عقده‌های قاعده‌ای تشکیل شده است.
سیستم بطنی
درون مغز چهار بطن وجود دارد که به نام‌های بطن چپ، بطن راست (هردو جانبی) و بطنهای سوم و چهارم شناخته می‌شوند.
دو بطن راست و چپ از راه سوراخ بین بطنی(Monro foramen) به داخل بطن سوم مرتبط بوده و بطنهای سوم و چهارم هم توسط مجرای سیلویوس(Aqueduct of Sylvius) به هم راه دارند.
خون رسانی مغزی
شاخه قوس آئورت با انشعابات خود به شریان کاروتید مشترک چپ تقسیم شده و انشعاب دیگری از آن به نام شریان کاروتید مشترک داخلی (شریان تغذیه کننده مغز) ایجاد می‌شود که تبدیل به سه شاخه اصلی: شریان افتالمیک _ شریان مغزی میانی _ شریان مغزی قدامی می‌شود. شریان مغزی میانی مهم ترین شریان تغذیه کننده نیمکره‌های مخ می‌باشد و در سطح خارجی نیمکره‌های مخ پخش می‌گردد. شاخه‌هایی از این شریان به قسمت‌های عمقی مخ و از آن جمله کپسول داخلی رفته و شریان هموراژی مغزی را تشکیل می‌دهد که انسداد یا پارگی آن باعث سکته مغزی (بر اثر خونریزی مغزی) می‌شود. شریان مغزی قدامی نیز قسمت‌های قدامی مغز را تغذیه می‌کند.
آسیب‌شناسی
مغز نسبت به آسیبها بسیار حساس است ونورونها نمی‌توانند بیش از پنج دقیقه در برابر ایسکمی مقاومت کنند. نورونها در انسان بالغ قادر به تکثیر سلولی نیستند.جراحی مغز و اعصاب یک عمل فوق تخصصی جراحی است که با اعمال جراحی روی دستگاه عصبی بدن پاره‌ای از آسیبهای مغز و اعصاب را می‌تواند بهبود بخشیده و یا از ادامه روند آسیب جلوگیری نماید.
بیماریهای التهابی در مغز: شامل مننژیت، آنسفالیت
بیماریهای وابسته به خونرسانی مغز: شامل سکته مغزی، حمله ایسکمیک گذرا، خونریزی
هیپرتنسیون اندوکرانیک یا افزایش فشار داخل مغز
هیدروسفالی: در دو نوع ارتباطی و غیر مرتبط
انواع تومور مغزی
صرع و دمانس
پارکینسون و بیماری هانتینگتون
از بین رفتن بافت میلین، بیماریهای مادرزادی و ضربه از دیگر آسیبهای مختلف مغز هستند.
پژوهشگران دانشگاه پزشکی شیکاگو با بررسی عادت غذایی ۶۰۰۰ نفر دریافتند که آن دسته از افرادی که دچار مشکلات فراموشی و نظایر آن نیستند، در عادت غذایی خود غذاهای سرشار از ویتامین ای گنجانده‌اند. ویتامین ای، رادیکال‌های آزاد را که گمان می‌رود می‌توانند به سلول‌های مغز آسیب برسانند، مهار می‌کند.
keywords : دانلودیوم،سایت دانلودیوم،مقالات دانلودیوم
